Z czym Wam się kojarzy Portugalia? Ze słońcem, plażą i oceanem? A może z muzyką fado, płytkami azulejo, czy charakterystycznymi żółtymi tramwajami w Lizbonie? Ten niewielki kraj na zachodnim krańcu Europy to ciekawy kierunek dla osób rozważających studia za granicą. Oferuje fascynującą kulturę, wielokulturową historię, piękne krajobrazy, ale także bogate życie naukowe.

System szkolnictwa wyższego w Portugalii ma długą historię. Najstarszy portugalski uniwersytet – Uniwersytet w Coimbrze – został założony w 1290 roku. Jednocześnnie, nauka w tym kraju idzie z duchem czasu. Portugalskie uniwersytety zawiązują wiele międzynarodowych partnerstw oraz są wysoko oceniane w międzynarodowych rankingach. To także kraj otwarty na wielokulturowe środowisko naukowe. W przeciągu ostatnich ośmiu lat, procent studentów zza granicy studiujących na portugalskich uczelniach wzrósł ponad dwukrotnie. Jednocześnie, przeszkodą może jednak być stosunkowo mała ilość programów oferowanych w języku angielskim.

W najnowszym artykule z serii Kierunek: świat odsłaniamy przez Wami tajniki studiów w słonecznej Portugalii. Jeśli myślicie o zdobyciu dyplomu w tym kraju – czytajcie dalej!

System nauki i szkolnictwa wyższego w Portugalii

Uczelnie w Portugalii

W Portugalii działa 107 instytucji szkolnictwa wyższego, z czego 34 to uczelnie publiczne, a 71 to uczelnie prywatne. Pozostałe 2 instytucje to tzw. uczelnie konkordatowe, czyli katolickie uczelnie działające na mocy porozumienia między Portugalią a Watykanem. Łącznie oferują one ponad 5200 programów studiów. Co istotne, uczelnie w Portugalii dzielą się na dwie kategorie:

• uniwersytety, których historia sięga XIII wieku. Studenci studiujący na uniwersytetach zdobywają solidne podstawy teoretyczne, a kierunki studiów zorientowane są na prowadzenie badań naukowych;
• politechniki, które zaczęły oferować naukę na poziomie szkolnictwa wyższego w latach 80. XX wieku, kontynuując wcześniejszą tradycję szkół przemysłowych i handlowych. Politechniki oferują więcej zajęć praktycznych, a oferowane przez nie kierunki studiów mają przygotowywać do pracy w zawodzie.

Na stronie Dyrekcji Generalnej ds. Szkolnictwa Wyższego w Portugalii  (Direção Geral do Ensino Superior, DGES) znajduje się wyszukiwarka kursów i instytucji szkolnictwa wyższego (dostępna również w języku angielskim). Wyniki można filtrować m.in. pod względem lokalizacji uczelni, stopnia studiów czy ich dziedziny. Z kolei na stronie Study & Research in Portugal znajduje się anglojęzyczna wyszukiwarka programów studiów oraz możliwości badawczych dla naukowców.

Dwa największe ośrodki akademickie w Portugalii to Lizbona i Porto. Zlokalizowana jest w nich ponad połowa portugalskich uczelni.

Organizacja roku akademickiego

Rok akademicki w Portugalii zaczyna się we wrześniu . Składa się on z dwóch 16-tygodniowych semestrów (pierwszy semestr trwa od września do stycznia/lutego, zaś drugi od lutego do czerwca/lipca). Po każdym z nich następuje sesja egzaminacyjna trwająca 4 tygodnie.

Co ciekawe, portugalski system ocen na studiach obejmuje skalę od 0 do 20. Aby zdać dany przedmiot, należy uzyskać minimum ocenę 10. Dobre oceny to 14 i 15, zaś celująca jest ocena 20.

Organizacja studiów

Podobnie jak inne kraje Unii Europejskiej, Portugalia jest sygnatariuszką Deklaracji Bolońskiej. Oznacza to, że szkolnictwo wyższe w Portugalii odbywa się w systemie trzystopniowym:

• studia I stopnia (licentiatura) trwają 3-4 lata, zarówno na uniwersytetach jak i politechnikach, i kończą się uzyskaniem tytułu licenciado lub engenheiro (w przypadku studiów inżynierskich).
• mestrado, czyli studia II stopnia, trwają od roku do dwóch lat, obejmują przygotowanie autorskiej rozprawy, i kończą się uzyskaniem tytułu mestre. Warto zaznaczyć, że aby dostać się na studia magisterskie trzeba uzyskać średnią ocen przynajmniej 14 na studiach I stopnia.
• studia III stopnia (doutorado) nie mają z góry określonego czasu trwania, ale zazwyczaj tytuł doktora (doutor) uzyskuje się po 3 lub 4 latach studiów, zakończonych obroną pracy doktorskiej. Aby dostać się na studia doktoranckie w Portugalii, należy posiadać tytuł magistra. Do rekrutacji dopuszcza się także osoby posiadające jedynie tytuł licencjata, pod warunkiem, że posiadają one kompetencje i wiedzę naukową wymaganą przez uniwersytet.

W Portugalii funkcjonuje także odpowiednik polskich studiów jednolitych magisterskich (mestrado integrado), które trwają 5-6 lat. Obejmują one kierunki takie jak medycyna, stomatologia, farmacja, weterynaria, psychologia czy architektura.

Politechniki oferują także trwające 2 lata kursy techniczne i zawodowe (cursos técnicos superiores profissionais – CTeSP). Ich istotnym komponentem są praktyki, trwające minimum jeden semestr. Dzięki nim studenci mogą wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce i poznać realia pracy w wybranej dziedzinie.

Rekrutacja na studia w Portugalii

Proces rekrutacji na studia w Portugalii zależy od stopnia studiów, na który chcemy aplikować.

W przypadku studiów II i III stopnia, a także kursów technicznych i zawodowych, rekrutacja nie jest scentralizowana. Oznacza to, że każda uczelnia organizuje własny proces rekrutacji, a wymagania stawiane kandydatom, potrzebne dokumenty oraz terminy rekrutacji różnią się w zależności od kierunku studiów oraz uczelni. Dlatego informacji najlepiej szukać na stronie uniwersytetu bądź politechniki, na który chcemy aplikować. Informacje na temat rekrutacji i procedur aplikacyjnych zazwyczaj znajdują się w podstronie z opisem danego programu studiów.

Jeśli chcemy aplikować na studia I stopnia, proces rekrutacji będzie zależał od tego, czy planujemy podjąć studia na uczelni prywatnej, czy publicznej. W przypadku uczelni prywatnych, należy aplikować bezpośrednio na uczelnię, na której chcemy studiować. Terminy rekrutacji, wymagane dokumenty i procedury aplikacyjne ustalane są indywidualnie przez każdą uczelnię prywatną.

Proces aplikacji na studia I stopnia na uczelniach publicznych (dla obywateli Portugalii oraz krajów Unii Europejskiej) przebiega w ramach centralnego konkursu świadectw, organizowanego przez Dyrekcję Generalną ds. Szkolnictwa Wyższego. Konkurs odbywa się każdego roku w lipcu. Procedura aplikacji przebiega przez internet, a kandydaci muszą zarejestrować się na stronie DGES. W ramach konkursu porównywane są jedynie wyników matur oraz ocen uzyskanych w szkole średniej; uczelnie nie przeprowadzają dodatkowych egzaminów. Jednocześnie, każda uczelnia może stawiać własne, dodatkowe wymagania przed kandydatami. Kandydaci, którzy ukończyli szkołę w kraju innym niż Portugalia, muszą przedłożyć dokumenty przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego na język portugalski, angielski, francuski lub hiszpański. Co istotne, w ramach każdego konkursu pewna pula miejsc na studiach przeznaczona jest dla osób z niepełnosprawnościami czy portugalskich emigrantów.

Poświadczenie zagranicznych dokumentów

Warto również pamiętać, że osoby posiadające zagraniczne dyplomy czy świadectwa ukończenia szkoły średniej muszą przejść przez oficjalny proces poświadczenia dokumentów. W przypadku dyplomów z krajó UE procedura ta jest uproszczona i odbywa się online. Należy za nią uiścić opłatę w wysokości ok. 30 euro. Więcej informacji na ten temat znajdziemy na stronie DGES.

Języki i certyfikaty

Aby studiować w języku portugalskim, należy zdać test CAPLE (Centro de Avaliação de Português Língua Estrangeira). Test oferowany jest na sześciu poziomach, które odpowiadają skali od A1 do C2 według Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego. Większość uniwersytetów w Portugalii wymaga zdania testu na poziomie B2 (test DIPLE), aby rozpocząć studia. Koszt takiego egzaminu to 115 €.

W Polsce istnieją 4 ośrodki egzaminacyjne, w których można zdać test CAPLE – w Warszawie, Krakowie, Poznaniu i Lublinie. Każdego roku odbywają się dwie sesje egzaminacyjne: w maju i w listopadzie. Zapisy odbywają się online przez stronę CAPLE. Więcej informacji o egzaminach znajduje się na stronie Instytutu Camõesa. Ponadto, Instytut przyznaje stypendia na letnie oraz roczne kursy języka i kultury portugalskiej. Warto też wspomnieć, że większe uniwersytety w Portugalii, takie jak np. Uniwersytet w Lizbonie, oferuje kursy językowe. Informacje o nich można znaleźć zazwyczaj na stronie uniwersytetu.

Jednocześnie, coraz więcej uczelni w Portugalii oferuje również studia w języku angielskim – zwłaszcza na poziomie magisterskim. Wyniki testów, które umożliwiają przyjęcie na studia to zazwyczaj minimum 6.0-6.5 w przypadku IELTS. Odpowiada to znajomości języka na poziomie B2/C1. Warto dodać, że IELTS to jedyny test, który jest uznawany przez władze imigracyjne wszystkich krajów, które wymagają tego rodzaju dokumentu. Test można zdać w British Council, którego ośrodki znajdują się w dziewięciu miastach w Polsce. Jego koszt to ok. 800 zł.

Opłaty za studia i finansowanie

Studia w Portugalii są płatne – za naukę należy zapłacić czesne. Maksymalna wysokość opłat na publicznych uczelniach za studia I stopnia, studia jednolite magisterskie oraz kursy CTeSP ustalona jest prawnie i w roku 2020/21 wynosiła 697 € za rok nauki dla studentów z Portugalii i krajów UE. W przypadku uczelni prywatnych, a także studiów II i III stopnia na uniwersytetach publicznych, czesne ustalane jest indywidualnie przez uczelnie dla każdego kierunku studiów. Może ono wynosić od około 1500 do nawet 7000 €  za rok. Co istotne, studenci spoza UE płacą wyższe czesne.

Dyrekcja Generalna ds. Szkolnictwa Wyższego przyznaje stypendia socjalne dla studentów. Mogą się o nie starać nie tylko Portugalczycy, ale też studenci z krajów Unii Europejskiej. Portugalskie uczelnie oferują również stypendia naukowe dla najlepszych studentów. Więcej informacji o źródłach finansowania znajdziemy na stronie Study & Research in Portugal.

Życie w Portugalii

Formalności

Podobnie jak w innych krajach Unii Europejskiej, dla obywateli UE aby wjechać do Portugalii wystarczy dowód osobisty lub paszport. Jeśli planujemy zostać w Portugalii na dłużej niż 90 dni, należy potwierdzić swoje prawo pobytu w Urzędzie ds. cudzoziemców i granic (Serviço de Estrangeiros e Fronteiras). Aby to zrobić, wystarczy wypełnić stosowny wniosek, dostarczyć wymagane dokumenty (dowód osobisty lub paszport oraz potwierdzenie przyjęcia na studia) oraz uiścić opłatę w wysokości 15 €.

Zakwaterowanie

Jeśli szukamy opcji zakwaterowania najbardziej przyjaznej ograniczonemu budżetowi, warto rozważyć mieszkanie w akademiku. Często mają one w swojej ofercie zarówno pokoje jedno-, jak i dwuosobowe, a czasem również pokoje z podwójnym łóżkiem. Wyposażenie pokojów i samych akademików zależy od danego uniwersytetu. Koszt miejsca w akademiku to zazwyczaj 150 – 200 € miesięcznie.

Jeśli wolimy szukać pokoju lub mieszkania na własną rękę, musimy liczyć się z wyższymi wydatkami. Koszt zakwaterowania różni się w zależności od regionu i jest wyższy w większych miastach. Według strony Study & Research in Portugal, wynajem pokoju może kosztować od 100 doo 550 € za miesiąc, a kawalerki – od 200 do 800€ miesięcznie, plus koszty za media.

Wymiana studencka i inne możliwości wyjazdu

Jeśli myślisz o studiach lub pracy w Portugalii, ale nie chcesz od razu podejmować decyzji o wyjeździe na kilka lat, warto skorzystać z wymiany studenckiej lub praktyk zawodowych. Co ważne, dofinansowanie w ramach programu Erasmus+ można uzyskać zarówno na wymianę studencką, jak i praktyki zagraniczne.

Jeśli myślisz o wymianie studenckiej w ramach Erasmus+, warto przede wszystkim zasięgnąć informacji na uczelni, czy jest możliwość wyjazdu do Portugalii w ramach Twojego kierunku studiów. Wiele uczelni ma także podpisane umowy bilateralne z uniwersytetami w Europie i poza – możesz również starać się o wyjazd w ramach indywidualnej wymiany studenckiej. Warto jednak pamiętać, że w takim przypadku procedury i wysokości stypendiów mogą być bardzo zróżnicowane.

Aby wyjechać na praktyki w ramach programu Erasmus+, również warto zacząć od przejrzenia oferty uczelni oraz dopytania o procedury na Twoim kierunku w Biurze Współpracy z Zagranicą lub analogicznej jednostce. Szczegółowe informacje na temat praktyk znajdziesz także na stronie Komisji Europejskiej.

Warto pamiętać, że w ramach programu Erasmus+ można spędzić za granicą łącznie maksymalnie 12 miesięcy na każdy cykl studiów. Limit ten odnosi się łącznie do wymiany studenckiej oraz praktyk (jeśli oczywiście odbywają się w jednym cyklu studiów).

Poza studiami i praktykami, Europejski Korpus Solidarności umożliwia wyjazd na krótko- i długoterminowe projekty wolontariackie w wielu organizacjach w Europie – w tym w Portugalii. Wolontariusz ma zapewnione m.in. wikt i opierunek, kieszonkowe, lekcje lokalnego języka. Warto pamiętać, że udział w projektach mogą wziąć osoby w wieku 18-30 lat.

Przydatne linki

• Study & Research in Portugal – rządowy portal, zawierający podstawowe informacje o studiowaniu i badaniach naukowych w Portugalii, procesie rekrutacji a także wyszukiwarkę kierunków studiów: www.study-research.pt
• Strona Dyrekcji Generalnej ds. Szkolnictwa Wyższego w Portugalii, zawierająca m.in. informacje o konkursie świadectw na studia I stopnia na uczelniach publicznych, a także wyszukiwarkę uczelni i kierunków studiów: www.dges.gov.pt
• Polska strona Instytutu Camõesa – jednostki pod zwierzchnictwem portugalskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, stworzonego, by promować język portugalski i portugalską kulturę na całym świecie: www.camoes.pl
• Platforma Campus prowadzona przez Fundação Altice – sieć komunikacji i współpracy dla całej społeczności uniwersyteckiej: campus.altice.pt

Jeśli ten artykuł pomógł Wam w zdobyciu cennych informacji o studiowaniu w Portugalii i uważacie, że takich artykułów oraz doradztwa potrzeba więcej – dorzućcie nam cegiełkę, byśmy mogli dalej Was wspierać radą i rzetelnymi artykułami!  Dziękujemy!

Podczas tworzenia artykułu korzystaliśmy z informacji dostępnych na stronach: www.study-research.pt, eurodesk.pl, www.instituto-camoes.pt, portugalia.studiaweuropie.eu, www.camoes.pl.

Fundacja Dobra Sieć nie ponosi odpowiedzialności za decyzje podjęte przez użytkowników serwisu na podstawie informacji opublikowanych na stronach www.mojestypendium.pl. Rozpowszechnianie całości lub fragmentów tekstów zamieszczanych w serwisie www.mojestypendium.pl w innych mediach lub w innych serwisach internetowych bez podania źródła wymaga zgody serwisu www.mojestypendium.pl.